Ebu Muaz Seyfullah el-Çubukâbâdî
İbn Ömer radiyallahu anhuma’dan: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
ﻣَﻦْ ﺃَﻋْﺮَﺽَ ﻋَﻦْ ﺻَﺎﺣِﺐِ ﺑِﺪْﻋَﺔٍ ﺑُﻐْﻀًﺎ ﻟَﻪُ ﻓﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻣَﻠَﺄَ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻗَﻠْﺒَﻪُ ﺃَﻣْﻨًﺎ ﻭَﺇِﻳﻤَﺎﻧًﺎ ﻭَﻣَﻦِ ﺷﻬﺮ ﺑﺼَﺎﺣِﺐ ﺑِﺪْﻋَﺔٍ ﺁﻣَﻨَﻪُ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻳَﻮْﻡَ ﺍﻟْﻔَﺰَﻉِ ﺍﻟْﺄَﻛْﺒَﺮِ ﻭَﻣَﻦْ ﺃﻫﺎﻥ ﺻَﺎﺣِﺐِ ﺑِﺪْﻋَﺔٍ ﺭَﻓَﻌَﻪُ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻓِﻲ ﺍﻟْﺠَﻨَّﺔِ ﻣِﺎﺋَﺔَ ﺩَﺭَﺟَﺔٍ ﻭَﻣَﻦْ ﺳَﻠَّﻢَ ﻋَﻠَﻰ ﺻَﺎﺣِﺐِ ﺑِﺪْﻋَﺔٍ ﺃَﻭْ ﻟَﻘِﻴَﻪُ ﺑِﺎﻟْﺒِﺸْﺮِ ﺃَﻭِ ﺍﺳْﺘَﻘْﺒَﻠَﻪُ ﺑِﻤَﺎ ﻳَﺴُﺮُّﻩُ ﻓَﻘَﺪِ ﺍﺳْﺘَﺨَﻒَ ﺑِﻤَﺎ ﺃَﻧْﺰَﻝَ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻋَﺰَّ ﻭَﺟَﻞَّ ﻋَﻠَﻰ ﻣُﺤَﻤَّﺪٍ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ
“ Kim bir bid’at sahibinden Allah için buğzederek yüz çevirirse ( diğer rivayette: “Kim bid bid’at sahibini korkutursa” şeklindedir ) Allah onun kalbini emniyetle (diğer rivayette: “bereketle” şeklindedir) ve imanla doldurur. Kim bir bid’at sahibini açıklarsa ( diğer rivayette: “Kim bir bid’at sahibi inkâr ederse”, bir diğer rivayette: “Kim bir bid’at sahibinden yasaklarsa” şeklindedir ) Allah onu büyük korku gününde güvende kılar. Kim bir bid’at sahibini aşağılarsa ( diğer rivayette ; “Kim bir bidât sahibinin aleyhinde yardım ederse” şeklindedir ) Allah onun cennette yüz derecesini ( diğer rivayette “bir derecesini”) yükseltir. Kim bir bid’at sahibine selam verirse yahut onu güler yüzle karşılarsa veya onu sevindirecek şekilde ona yönelirse ( diğer rivayette: “Bid’at sahibine yumuşak davranıp ona ikramda bulunur ve güler yüzle karşılarsa”, diğer bir rivayette: “Güler yüzle onu rahatlatırsa” şeklindedir ) Allah’ın Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’e indirdiğini hafife almış olur .” [1]
1.Rivayet yolu:
Hatib, Ebu Nuaym, Ebu’l-Fadl ez-Zuhri, Herevî ve İbn Ebi’l-Muberred bunu
el-Huseyn b. Halid - Abdulaziz b. Ebi Ravvad – Nafi – İbn Ömer yoluyla rivayet ettiler.
el-Huseyn b. Halid Ebu Cuneyd hakkında İbn Main: “Sika değil” dedi. İbn Adiy: “Hadislerinin geneli zayıf veya meçhul kimselerdendir” demiştir.
Abdulaziz b. Ebi Ravvad; sikadır. Onun hakkında cerh sabit olmamıştır.
2.Rivayet yolu:
Ebu Nuaym,
Abdulgaffar b. el-Hasen b. Dinar - Suleyman el-Havvas ve İbrahim b.Edhem’in arkadaşı olan; Muhammed b.Mansur ez-Zahid - Abdulaziz b. EbiRavvad – Nafi – İbn Ömer radıyallahu
anhuma yoluyla rivayet etmiştir. Abdulgaffar b. el-Hasen hakkında Ebu Hâtim: “sakınca yok” demiştir.
Muhammed b. Mansur’un cerh ve ta’dili hakkında malumat bulamadım.
3.Rivayet yolu:
Kudaî; Musnedu Şihab’da:
Ebu Hazim Abdulgaffar b. el-Hasen b. Dinar – Abdulaziz b. Ebi Ravvad – Nafi
– İbn Ömer radiyallahu anhuma yoluyla mutabisini zikretmiştir.
Abdulgaffar b. el-Hasen bu rivayette Abdulaziz b. Ebi Ravvad’dan işittiğini tasrih etmiştir.
4.Rivayet yolu:
Ebu Nasr es-Secezi el-İbane’de;
İshak b. Rahuye - Abdulmecid b. Abdilaziz b. Ebi Ravvad – babası – Nafi İbn Ömer radiyallahu anhuma yoluyla rivayet etmiştir. [2]
Abdulmecid b. Abdilaziz sika, saduktur, hafızası bakımından eleştirilmiştir. Rivayeti takviye için elverişlidir.
5.Rivayet yolu:
Ebu’l-Kasım ez-Zencani ve İbn Asakir;
Ebu Hazim Abdulgaffar b. el-Hasen b. Dinar - Muhammed b. Mansur -Abdulaziz b. Muhammed ed-Deraverdi– Nafi – İbn Ömer radıyallahu anhuma isnadıyla rivayet etmişlerdir.
Abdulaziz b. Muhammed ed-Deraverdî saduk olup hafızası bakımından eleştirilmiştir. Muhammed b.
Mansur’un cerh ve tadiline dair bilgi bulunmadığı daha önce geçmişti.
Netice:
Rivayet yollarının bir araya gelmesi ile hadis “sahih ligayrihi”dir.
RİVAYET YOLLARIN ŞEMASI:
[1] Sahih ligayrihi . Hatib Tarih (10/263) Hatib,
Muvazzahu Evham (288) Hadisu Ebi’l-Fadl ez-Zuhri
(no:147) Kudaî Musnedu Şihab (537) Herevi Zemmu’l-
Kelam (4/168 no: 949) Ebû Nuaym Hilyetu'l-Evliyâ
(8/199, 200) İbn Ebi’l-Muberred, Cem’u Cuyuşi’d-Desakir
Ala İbn Asakir (no: 46) Deylemi (5779) Ebu’l-Kasım ez-
Zencani el-Munteka Min Fevaid (59) İbn Asakir Tarih
(54/199)
[2] Bkz.: İbn Arrak, Tenzihu’ş-Şeria (1/314) Suyuti,
Lealiu’l-Masnua (1/230)