Ebu Muaz Seyfullah el-Çubukâbâdî
Abdullah b. Mes’ud radıyallahu anh “ Kafirlerle ve münafıklarla cihad et ” ayeti hakkında şöyle dedi:
ﺑِﻴَﺪِﻩِ ﻓَﺈِﻥْ ﻟَﻢْ ﻳَﺴْﺘَﻄِﻊْ ﻓَﺒِﻠِﺴَﺎﻧِﻪِ، ﻓَﺈِﻥْ ﻟَﻢْ ﻳَﺴْﺘَﻄِﻊْ ﻓَﺒِﻘَﻠْﺒِﻪِ، ﻭَﻟْﻴَﻠْﻘَﻪُ ﺑِﻮَﺟْﻪٍ ﻣُﻜْﻔَﻬِﺮٍ .
“Eliyle cihad eder, buna gücü yetmeyen diliyle, buna gücü yetmeyen kalbiyle cihad eder ve asık surat gösterir.” Sahih mevkuf . İbn Ebi Hatim, Tefsir (7/333) Taberi (14/358)
Diğer lafzı şöyledir: İbn Mes’ud radıyallahu anh dedi ki:
ﺇِﺫَﺍ ﻟَﻘِﻴﺖَ ﺍﻟْﻔَﺎﺟِﺮَ ﻓَﺎﻟْﻘَﻪُ ﺑِﻮَﺟْﻪٍ ﻣُﻜْﻔَﻬِﺮٍ
“Günahkar kimseyle karşılaştığında onu asık suratla karşıla” Sahih mevkuf . Taberani (9/112) Zehebî Mu’cemu’l-Latif (39)
Diğer bir lafzı şöyledir: İbn Mesud radıyallahu anh dedi ki:
« ﺇِﺫَﺍ ﻛَﺎﻥَ ﻟَﻚَ ﺟَﺎﺭٌ ﻓَﺎﺟِﺮٌ ﻟَﺎ ﺗَﺴْﺘَﻄِﻴﻊُ ﻟَﻪُ ﻏَﻴْﺮًﺍ ﻓَﺎﻟْﻘَﻪُ ﺑِﻮَﺟْﻪٍ ﻣُﻜْﻔَﻬِﺮٍّ »
,
“Eğer günahkar bir komşun olursa ve onu değiştirmeye (ıslah etmeye) gücün yetmezse onu asık suratla karşıla”
Sahih mevkuf . Hennad es-Seri, Zühd (1251) Vekî Zühd (532)
İbn Mes’ud radıyallahu anh şöyle demiştir:
ﻟَﻤَّﺎ ﻧَﺰَﻟَﺖْ : } ﻳَﺎ ﺃَﻳُّﻬَﺎ ﺍﻟﻨَّﺒِﻲُّ ﺟَﺎﻫِﺪِ ﺍﻟْﻜُﻔَّﺎﺭَ ﻭَﺍﻟْﻤُﻨَﺎﻓِﻘِﻴﻦَ ﻭَﺍﻏْﻠُﻆْ ﻋَﻠَﻴْﻬِﻢْ { ﺃُﻣِﺮَ ﺭَﺳُﻮﻝُ ﺍﻟﻠﻪِ ﺻَﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋَﻠَﻴﻪ ﻭَﺳَﻠﻢ ﺃَﻥْ ﻳُﺠَﺎﻫِﺪَ ﺑِﻴَﺪِﻩِ , ﻓَﺈِﻥْ ﻟَﻢْ ﻳَﺴْﺘَﻄِﻊْ ﻓَﻌَﻠَﻴْﻪِ ﺑِﻮَﺟْﻪٍ ﻣُﻜَﻔَﻬِﺮٍّ
“ Ey Nebi! Kafirlerle ve münafıklarla cihad et ” ayeti indiği zaman Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem; el ile cihad etmesi, buna gücü yetmezse onları asık suratla karşılamakla emrolundu.” Sahih. Beyhaki, Şuabu’l-İman (7/38)
İbn Mes’ud radıyallahu anh’den: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
ﺗﻘﺮﺑُﻮﺍ ﺇِﻟَﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﺰ ﻭَﺟﻞ ﺑﺒﻐﺾ ﺃﻫﻞ ﺍﻟْﻤﻌﺎﺻِﻲ ﻭﺃﻟﻘﻮﻫﻢ ﺑِﻮُﺟُﻮﻩ ﻣﻜﻔﻬﺮﺓ ﻭﺍﻟﺘﻤﺴﻮﺍ ﺭﺿَﺎ ﺍﻟﻠﻪ ﺑﺴﺨﻄﻬﻢ ﻭﺗﻘﺮﺑﻮﺍ ﺇِﻟَﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﺑﺎﻟﺘﺒﺎﻋﺪ ﻣِﻨْﻬُﻢ
“ Allah’a isyan bayrağı açanlara kalben kızmakla Allah’a yakınlaşmaya çalışın. Onları asık yüzle karşılayın. Onlara kızmakla Allah’ın rızasını arayın. Onlardan uzaklaşmakla Allah’a yakınlaşın .” Hasen ligayrihi . İbn Şahin et-Tergib (482) Deylemi (2320) İbn Hacer, Garaibu’l-Multekita (el yazma no: 1234) Malik b. Migvel bunu İsa aleyhi's-selâm’ın sözü olarak nakletmiştir: İbnu’l-Mubarek, ez-Zuhd (355) Ahmed, Zühd (299)
Ebu Hazım Abdulgaffar b. el-Hasen – Abdulaziz b. Ebi Ravvad – Nafi – İbn Ömer radıyallahu anhuma isnadıyla: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
ﻣَﻦِ ﺍﻧْﺘَﻬَﺮَ ﺻَﺎﺣِﺐَ ﺑِﺪْﻋَﺔٍ ﻣَﻠَﺄَ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻗَﻠْﺒَﻪُ ﺃَﻣْﻨًﺎ ﻭَﺇِﻳﻤَﺎﻧًﺎ، ﻭَﻣَﻦْ ﺃَﻫَﺎﻥَ ﺻَﺎﺣِﺐَ ﺑِﺪْﻋَﺔٍ ﺃَﻣَّﻨَﻪُ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻳَﻮْﻡَ ﺍﻟْﻔَﺰَﻉِ ﺍﻟْﺄَﻛْﺒَﺮِ، ﻭَﻣَﻦْ ﺃَﻟَﺎﻥَ ﻟَﻪُ ﻭَﺃَﻛْﺮَﻣَﻪُ ﺃَﻭْ ﻟَﻘِﻴَﻪُ ﺑِﺒِﺸْﺮٍ ﻓَﻘَﺪِ ﺍﺳْﺘَﺨَﻒَّ ﺑِﻤَﺎ ﺃُﻧْﺰِﻝَ ﻋَﻠَﻰ ﻣُﺤَﻤَّﺪٍ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ
“ Bidat sahibini red ve inkar eden kimsenin kalbini Allah emniyet ve imanla doldurur. Bid’at sahibini aşağılayan kimseyi Allah büyük korku gününde güvende kılar. Bid’at sahibine yumuşak davranıp ona ikramda bulunan ve güleryüz gösteren kimse Allah’ın Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem)’e indirdiğini hafife almış olur.” Hasen . Kudaî Musnedu Şihab (537) İsnadında Ebu Hazım Abdulgaffar b. el-Hasen hakkında Ebu Hâtim: “sakınca yok” demiştir.
Ebu Nuaym’ın rivayetinde şu şekildedir:
ﻣَﻦْ ﺃَﻋْﺮَﺽَ ﻋَﻦْ ﺻَﺎﺣِﺐِ ﺑِﺪْﻋَﺔٍ ﺑِﻮَﺟْﻬِﻪِ ﺑُﻐْﻀًﺎ ﻟَﻪُ ﻓِﻲ ﺍﻟﻠﻪِ ﻣَﻠَﺄَ ﺍﻟﻠﻪُ ﻗَﻠْﺒَﻪُ ﺃَﻣْﻨًﺎ ﻭَﺇِﻳﻤَﺎﻧًﺎ ﻭَﻣَﻦْ ﻧَﻬَﻰ ﻋَﻦْ ﺻَﺎﺣِﺐِ ﺑِﺪْﻋَﺔٍ ﺃَﻣَّﻨَﻪُ ﺍﻟﻠﻪُ ﻳَﻮْﻡَ ﺍﻟْﻘِﻴَﺎﻣَﺔِ ﺍﻟْﻔَﺰَﻉَ ﺍﻟْﺄَﻛْﺒَﺮَ ﻭَﻣَﻦْ ﺳَﻠَّﻢَ ﻋَﻠَﻰ ﺻَﺎﺣِﺐِ ﺑِﺪْﻋَﺔٍ ﻭَﻟَﻘِﻴَﻪُ ﺑِﺎﻟْﺒُﺸْﺮَﻯ ﻭَﺍﺳْﺘَﻘْﺒَﻠَﻪُ ﺑِﺎﻟْﺒُﺸْﺮَﻯ ﻓَﻘَﺪِ ﺍﺳْﺘَﺨَﻒَّ ﺑِﻤَﺎ ﺃَﻧْﺰَﻝَ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻰ ﻣُﺤَﻤَّﺪٍ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ
“ Kendisine Allah için buğzederek bid’at sahibinden yüzünü çeviren kimsenin kalbini Allah emniyet ve iman ile doldurur. Kim bir bid’at sahibinden sakındırırsa Allah onu kıyamet gününde büyük korkudan emin kılar. Bid’at sahibine selam veren ve onu güler yüzle karşılayıp, güler yüzle ona yönelen kimse, Allah’ın Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’e indirdiğini hafife almıştır.”Ebu Nuaym Hilye (8/199) Hatib Tarih (10/263)
Diğer rivayetinde lafzı şu şekildedir:
ﻣَﻦْ ﺃَﻋْﺮَﺽَ ﺑِﻮُﺟْﻬِﻪِ ﻋَﻦْ ﺻَﺎﺣِﺐِ ﺑِﺪْﻋَﺔٍ ﺑُﻐْﻀًﺎ ﻟَﻪُ ﻣَﻠَﺄَ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻗَﻠْﺒَﻪُ ﺃَﻣْﻨًﺎ ﻭَﺇِﻳﻤَﺎﻧًﺎ ﻭَﻣَﻦِ ﺍﻧْﺘَﻬَﺮَ ﺻَﺎﺣِﺐَ ﺑِﺪْﻋَﺔٍ ﺁﻣَﻨَﻪُ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻳَﻮْﻡَ ﺍﻟْﻔَﺰَﻉِ ﺍﻟْﺄَﻛْﺒَﺮِ ﻭَﻣَﻦْ ﺃَﻋَﺎﻥَ ﻋَﻠَﻰ ﺻَﺎﺣِﺐِ ﺑِﺪْﻋَﺔٍ ﺭَﻓَﻌَﻪُ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻓِﻲ ﺍﻟْﺠَﻨَّﺔِ ﻣِﺎﺋَﺔَ ﺩَﺭَﺟَﺔٍ ﻭَﻣَﻦْ ﺳَﻠَّﻢَ ﻋَﻠَﻰ ﺻَﺎﺣِﺐِ ﺑِﺪْﻋَﺔٍ ﺃَﻭْ ﻟَﻘِﻴَﻪُ ﺑِﺎﻟْﺒِﺸْﺮِ ﺃَﻭِ ﺍﺳْﺘَﻘْﺒَﻠَﻪُ ﺑِﻤَﺎ ﻳَﺴُﺮُّﻩُ ﻓَﻘَﺪِ ﺍﺳْﺘَﺨَﻒَ ﺑِﻤَﺎ ﺃَﻧْﺰَﻝَ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻋَﺰَّ ﻭَﺟَﻞَّ ﻋَﻠَﻰ ﻣُﺤَﻤَّﺪٍ ﺻَﻠَّﻰ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ
“ Kim kendisine buğzederek bid’at sahibinden yüzünü çevirirse Allah onun kalbini emniyet ve imanla doldurur. Kim bid’at sahibini reddederse Allah onu büyük korku gününde emin kılar. Kim bir bid’at sahibine karşı yardım ederse Allah onun cennette yüz derecesini yükseltir. Kim bir bid’at sahibine selam verirse veya onu güleryüzle karşılar ya da onu sevindirecek şekilde yönelirse Allah Azze ve Celle’nin Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’e indirdiğini hafife almıştır.” Herevî Zemmu’l-Kelâm (949) Hatib, Muvazzahu Evham (288) Hadisu Ebi’l-Fadl ez-Zuhri (no:147) İbn Ebi’l-Muberred, Cem’u Cuyuşi’d-Desakir Ala İbn Asakir (no: 46) Deylemi (5779) İsnadında bulunan el-Huseyn b. Halid hakkında İbn Main: “Sika değil” dedi. İbn Adiy: “Hadislerinin geneli zayıf veya meçhul kimselerdendir” demiştir. Ancak Huseyn b. Halid tek kalmamıştır.
Ebu Nuaym, el-Hilye’de (8/200)… İbrahim b. Edhem’in arkadaşı; Muhammed b. Mansur ez-Zahid yoluyla Abdulaziz b. Ebi Ravvad – Nafi – İbn Ömer radıyallahu anhuma’dan rivayet etmiştir…
İbn Asakir (54/199); …Muhammed b. Mansur - Abdulaziz b. Muhammed ed-Deraverdi – Nafi – İbn Ömer radıyallahu anhuma isnadıyla rivayet etmiştir: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki:
ﻣَﻦْ ﺃَﺭْﻋَﺐَ ﺻَﺎﺣِﺐَ ﺑِﺪْﻋَﺔٍ ﻣَﻸَ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻗَﻠْﺒَﻪُ ﻳُﻤْﻨًﺎ ﻭَﺇِﻳﻤَﺎﻧًﺎ ﻭَﻣَﻦِ ﺍﻧْﺘَﻬَﺮَ ﺻَﺎﺣِﺐَ ﺑِﺪْﻋَﺔٍ ﺃَﻣَّﻨَﻪُ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻣِﻦَ ﺍﻟْﻔَﺰَﻉِ ﺍﻷَﻛْﺒَﺮِ ﻭَﻣَﻦْ ﺃَﻫَﺎﻥَ ﺻَﺎﺣِﺐَ ﺑِﺪْﻋَﺔٍ ﺭَﻓَﻌَﻪُ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻓِﻲ ﺍﻟْﺠَﻨَّﺔِ ﺩَﺭَﺟَﺔً ﻭَﻣَﻦْ ﻻﻥَ ﻟَﻪُ ﺇِﺫَﺍ ﻟَﻘِﻴَﻪُ ﺗَﺒَﺸُّﺸًﺎ ﻓَﻘَﺪِ ﺍﺳْﺘَﺨَﻒَّ ﺑِﻤَﺎ ﺃَﻧْﺰَﻝَ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻋَﻠَﻰ ﻣُﺤَﻤَّﺪ
“ Kim bir bid’at sahibini korkutursa Allah onun kalbini bereket ve iman ile doldurur. Kim bir bid’at sahibi reddederse Allah onu büyük korkudan emin kılar. Kim bir bid’at sahibini aşağılarsa Allah onun cennette bir derecesini yükseltir. Kim onunla karşılaştığında yumuşak davranır ve güler yüz gösterirse Allah’ın Muhammed’e indirdiğini hafife almıştır.”
Suyuti’nin Lealiu’l-Masnua’da (1/230) naklettiğine göre; Ebu Nasr Ubeydullah b. Said b. Hâtim es-Secezî, el-İbane’de;… Abdulmecid b. Abdulaziz b. Ebi Ravvad – babası – Nafi – İbn Ömer radıyallahu anhuma isnadıyla rivayet ediyor: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: “
ﻣﻦْ ﺃﻋﺮﺽ ﺑِﻮَﺟْﻬِﻪِ ﻋَﻦ ﺻَﺎﺣﺐ ﺑِﺪﻋَﺔ ﺭَﻓﻌﻪ ﺍﻟﻠﻪ ﻓِﻲ ﺍﻟْﺠﻨَّﺔ ﻣﺎﺋَﺔ ﺩَﺭَﺟَﺔ ﻭَﻣﻦ ﺳﻠﻢ ﻋَﻠَﻰ ﺻَﺎﺣﺐ ﺑِﺪﻋَﺔ ﻭﺭﺣﺐ ﺑِﻪِ ﺑﺎﻟﺒﺸﺮ ﻓﻘﺪ ﺍﺳْﺘَﺨَﻒَّ ﺑِﻤَﺎ ﺃَﻧْﺰَﻝَ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻋَﻠَﻰ ﻣُﺤَﻤَّﺪ،
“ Kim bir bid’at sahibinden yüzünü çevirirse Allah onun cennette yüz derecesini yükseltir. Kim bir bid’at sahibine selam verir ve güler yüzle onu rahatlatırsa Allah’ın Muhammed’e indirdiğini hafife almıştır .”